Herinnering
‘Janosj, Janosj, ik geloof dat ik weer op moet houden met schrijven want ik ga zo weer waanzinnig naar jou verlangen en ik zal je nooit meer zien!’. Als 21-jarige weduwe schrijft Diet dit in september 1945 in haar herinneringen. Terwijl Nederland de bevrijding viert staat zij er alleen voor. Schrijfster Top Naeff condoleert Diet met haar verlies, maar voegt er bemoedigend aan toe dat ze in ieder geval haar zangstem nog heeft. In haar laatste gesprek met Jan had Diet hem inderdaad beloofd om ‘meer blij te zijn dan bedroefd en m’n best te doen een goede zangeres te worden.’
Diet studeert zang aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. In 1949 haalt ze het diploma voor docent zang en in 1951 het diploma voor uitvoerend musicus met een bijzondere onderscheiding voor voordracht. Ze werkt als zangdocente aan de muziekschool in Roosendaal. Daarnaast treedt ze veel op, is ze finaliste voor de Rient van Santenprijs en verwerft in 1953 studiebeurzen voor Parijs en Siena. Tijdens deze buitenlandverblijven legt ze veel contacten. Zo schrijft zangdocent Charles Panzéra een lovende aanbevelingsbrief en vraagt dirigent-componist René Leibowitz haar voor een opera.
Diet is werelds, eigengereid en maakt gebruik van haar muzikale netwerken. Tijdens haar reizen maakt ze snel vrienden en heeft ze meerdere kortstondige en hevige liefdesrelaties. De dichter Paul Celan stuurt haar liefdesbrieven en gedichten waaronder ‘Rauchtopas’, een verwijzing naar de rooktopaas in haar verlovingsring van Jan. De Italiaanse kunstenaar Alberto Lucia verklaart haar de liefde en wil haar beroemd maken in Italië. Een andere geliefde is werkzaam bij de BBC en belooft haar hetzelfde. De professionele bandopnames die hij vraagt kan Diet met veel moeite betalen. Als alleenstaande zangeres is het namelijk moeilijk om een goede betaling uit te onderhandelen. Op haar beurt spant Diet zich voor anderen in. Ze kent het lot van zwarte zangers in de VS die ook in Europa op racisme stuiten. Wanneer Diet de Afro-Amerikaanse zangeres Vera Little leert kennen, vraagt die haar om te bemiddelen bij platenmaatschappij DECCA.
Al in 1955 treedt Diet op in het naoorlogse Duitsland. Dit is voor haar niet beladen omdat ze ‘Duitsers kan onderscheiden van nazi’s.’ Ook brengt Deutsche Grammophon een plaat van haar uit: ‘Diet Kloos zingt Bach en Händel’. In Nederland is Diet vooral bekend door vele alt-solo’s, bijvoorbeeld uit de Mattheüspassie met onder andere dirigent Bertus van Lier en met grote namen zoals Hermann Schey en Peter Pears. Een belangrijk aspect van haar muziekcarrière is haar rol als zangpedagoge aan het conservatorium in Tilburg. Ze is een strenge maar evenzo toegewijde, motiverende en warme docente, zeggen leerlingen Hanneke Moerdijk en Hans Smout.
In 1978 wordt Diet blijvend arbeidsongeschikt verklaard. Deels ten gevolge van haar oorlogstrauma, waardoor ze heel weinig slaapt. Een uitkering voor verzetsdeelnemers wordt geweigerd. Erkenning volgt laat, maar is er wel. Paul Sars besteedt in zijn proefschrift aandacht aan de liefdesbrieven van Paul Celan aan Diet Kloos die in het Nederlands, Duits en Italiaans worden uitgegeven. Pauline Broekema maakt op 4 mei 2011 een item voor NOS Journaal over Diets verzetsverleden waarvoor ook op nos.nl ruim aandacht is. In het Vrijheidsmuseum in Groesbeek (destijds Nationaal Bevrijdingsmuseum) vindt van november 2011 tot april 2012 een tentoonstelling over Diet en Jan plaats, getiteld ‘Mijn stem overleefde’, waarbij Pauline Broekema en Paul Sars als gastconservatoren optreden. Postuum wordt aan Dina Barendregt in 2017 de Yad Vashem toegekend voor haar hulp aan Joden tijdens de oorlog.
Diet Kloos overlijdt op Goede Vrijdag 3 april 2015, onder de klanken van het ‘Erbarme dich’ uit de Mattheüspassie. De afscheidsbrief van Jan heeft ze altijd bij zich gedragen, net als de ring en het medaillon met zijn foto’s.
(Foto boven: Diet Kloos in de Mattheüspassie onder leiding van Bertus van Lier)
