Het allerlaatste bericht van Jan Kloos aan zijn vrouw
“Zing en wees gelukkig”
Precies een maand nadat Jan en Diet Kloos in ondertrouw waren gegaan, werden ze in alle vroegte door twaalf man van de Sicherheitsdienst van hun bed gelicht en op verdenking van spionage gevangen gezet in de gevangenis van Dordrecht.
Twee dagen later werden ze naar de Utrechtse strafgevangenis Wolvenplein overgebracht, waar op 14 december de verhoren begonnen. In twee verhoren werd Jan in het bijzijn van Diet “ontzettend geslagen”, zoals ze in de almanak schreef. Bij 15 december schreef ze over “ons laatste gesprek”, dat ongetwijfeld zeer emotioneel moet zijn geweest. Tijdens dat gesprek deed Diet de “belofte meer blij te zijn dan bedroefd en m’n best te doen goede zangeres te worden”
Diet Kloos bleef nog tot 25 januari vastzitten in Utrecht. In die tijd wist Jan haar nog drie briefjes te sturen; het laatste op Nieuwjaarsdag 1945, toen ze ook zelf het laatste briefje aan haar echtgenoot schreef. Na haar vrijlating ontving ze, op 7 februari, nog één allerlaatste brief van haar “Janosj”. Die was een week eerder op verdenking van spionage gefusilleerd aan de Amsteldijk in Amsterdam, maar had op 20 januari zijn allerlaatste gevoelens en wensen voor Diet op papier gezet “voor de mogelijkheid, dat ik je nooit meer zal zien”. “Het is heel weinig en tegelijkertijd oneindig veel wat ik je zeggen wil”, luidde de openingszin van de brief. In het vervolg haalde hij het laatste gesprek aan dat de twee in de gevangenis voerden. De afsluiting is een samenvatting van dat gesprek en een laatste wens voor de rest van Diets leven: “Doesjka, Zing en wees Gelukkig je gehele leven, dat is de laatste wens van jouw eigen Janosj”.
De bevrijding van Nederland kwam voor Jan Kloos 99 dagen te laat.
Amsterdam, 20-1-’45
Mijn eigen liefste vrouw, mijn Doesjka!
Ik hoop, dat je dit briefje nooit krijgen zult, behalve wanneer ik het je zelf zal laten zien. Ik schrijf het voor de mogelijkheid, dat ik je nooit meer zal zien.
Het is heel weinig en tegelijkertijd oneindig veel wat ik je zeggen wil.
Doesjka, het is door jou, dat ik heen zal kunnen gaan zonder droefheid. Jij hebt me het grootste geluk gegeven, wat op aarde mogelijk is en daarvoor dank ik je met geheel mijn hart.
Ons laatste gesprek van 15 Dec. zal je wel altijd in herinnering willen blijven houden: Daarin hebben we geloof ik volledig onze gevoelens uitgesproken en je weet dus dat ik nu verwacht, dat je je leven zult leven vrij en zonder dat de herinnering aan mij een eeuwige belemmering zal zijn van al je doen en laten. Daar vertrouw ik absoluut op, liefste lieveling!!!
Al mijn geld en eigendommen zijn nu vanzelfsprekend van jou en je moet daarmee naar eigen goeddunken handelen.
Verder schat, heb ik je weinig meer te zeggen, behalve, dat ik je oneindig dankbaar ben dat je me het geluk hebt leren kennen, terwijl ik weet ook jou geluk gegeven te hebben. Weet, dat ik tot het laatste toe aan jou zal hebben gedacht en nooit spijt gehad heb van alles wat ik gedaan heb; hoogstens over wat ik heb nagelaten te doen, zoals eens een vriend van mij zei. Je wilt verder de mensen, waarvan je weet, dat ik er prijs op stel, nog wel van mij groeten, vooral ook mijn twee moeders.
Doesjka, Zing en wees Gelukkig je gehele leven, dat is de laatste wens van jouw eigen
Janosj
Na zijn fusillade
In februari werden de spullen die Jan Kloos bij zich had gehad tijdens zijn arrestatie teruggegeven aan zijn familie. In 1946 ontving Diet Kloos-Barendregt een condoleancebrief van Koningin Wilhelmina. Het afscheidsbriefje van haar grote liefde Jan droeg Diet altijd bij zich. Door zijn verzetsgroep “Jacob” is na afloop van de Tweede Wereldoorlog voor Jan Kloos een glas-in-lood medaillon gemaakt dat na de oorlog aan Diet Kloos is geschonken met daarop de namen van de verzetslieden.
